logo FES

Przysz³o¶æ pañstwa opiekuñczego - perspektywy z regionu Morza Ba³tyckiego

pdfPrzysz³o¶æ pañstwa opiekuñczego - perspektywy z regionu Morza Ba³tyckiego

W dniach 10-11 marca odby³y siê w Warszawie warsztaty eksperckie pt. "Przysz³o¶æ pañstwa opiekuñczego - perspektywy z regionu Morza Ba³tyckiego". Organizowane wspólnie przez Fundacjê im. Friedricha Eberta (FES) i Fundacjê ICRA spotkanie by³o drug± ods³on± zainicjowanej w 2015 r. serii warsztatów, w której udzia³ wziêli przedstawiciele i przedstawicielki instytutów badawczych z Danii, Norwegii, Litwy, Finlandii, Niemiec i Polski. Tematem przewodnim spotkania by³ silnie zmieniaj±cy siê w ostatnich latach charakter pracy. Dzisiaj mamy do czynienia z nowymi formami zatrudnienia, silnym uelastycznieniem godzin i prac± zdaln±. Uczestniczki i uczestnicy wspólnie omawiali pomys³y, jak zreformowaæ pañstwo opiekuñcze, aby mog³o ono reagowaæ na zmodyfikowany charakter pracy.

Warszawa. W drugim seminarium z serii spotkañ pt. "Przysz³o¶æ pañstwa opiekuñczego - perspektywy z regionu Morza Ba³tyckiego" wziêli udzia³ eksperci i ekspertki z ró¿nych krajów Europy Pó³nocnej i Wschodniej. W odró¿nieniu od pierwszego warsztatu, który odby³ siê w zesz³ym roku w Gdañsku i podczas którego rozmawiano na temat solidarno¶ci, w tym roku grupa ekspercka spotka³a siê w warszawskim przedstawicielstwie Fundacji im. Friedricha Eberta, gdzie przywita³ j± Roland Feicht (FES). W imieniu Miêdzynarodowego Centrum Badañ i Analiz (Fundacja ICRA) wprowadzenie do pierwszej debaty zrobili Dorota Szelewa i Micha³ Polakowski. Celem warsztatów by³o rozpoznanie przemian ¶wiata pracy oraz obja¶nienie ich wp³ywu na politykê spo³eczn± pañstw regionu Morza Ba³tyckiego.

10-11 03 2016W pierwszej czê¶ci warsztatu uczestniczki  i uczestnicy omawiali kwestiê dualizacji ¶wiata pracy. Outsourcing us³ug publicznych, prywatyzacje i liberalizacja przyczyni³y siê do tego, ¿e obok regularnego rynku pracy zwiêkszy³ siê obszar pracy niepewnej i zagro¿onej prekarno¶ci±. Ryszard Szarfenberg z Uniwersytetu Warszawskiego opisa³ przemianê pañstwa opiekuñczego (welfare state) w workfare state, co skutkuje erozj± pierwotnego systemu. Jednym z problemów, który jest charakterystyczny dla dzisiejszej sytuacji, jest wzrost liczby osób zatrudnionych na podstawie umów na czas okre¶lony. W¶ród tej grupy pracowniczek i pracowników ro¶nie odsetek tych, którzy zostali zatrudnieni na z góry okre¶lony czas wbrew ich woli. Nie wiêcej ni¿ 15 procent osób zatrudnionych na czas okre¶lony otrzymuje po okresie ich wyga¶niêcia sta³e zatrudnienie, na co wskazywa³ Micha³ Polakowski. Praca  w  niepewnych warunkach oznacza nierzadko wiêksz± ilo¶æ pracy oraz wzmo¿on± presjê na jak najlepsze wyniki.
W Norwegii nastêpuje proces zrównania poziomu niepewno¶ci osób zatrudnionych na podstawie umów na czas nieokre¶lony z osobami posiadaj±cymi umowy terminowe, których liczba w ostatnich latach równie¿ znacznie wzros³a,10-11 03 2016 opisa³a Ashild Olaussen z norweskiej konfederacji zwi±zków zawodowych Unio. Merja Jutila Roon z Fundacji im. Kaleviego Sorsy odnotowa³a, ¿e podobny trend mo¿na zaobserwowaæ w Finlandii od lat 90. XX wieku.
Zdaniem Margarity Jankauskaité z Uniwersytetu Wileñskiego oraz Vaidy Tretjakovej z Litewskiego Centrum Badañ Spo³ecznych sytuacja na litewskim rynku pracy jest stabilna. W najbli¿szych latach istnieje jednak¿e du¿e prawdopodobieñstwo zmian, co wynika z tego, i¿ rz±d kieruje siê zaleceniami ekspertów zainspirowanych doktryn± New Public Management.
Cen± wysokiej elastyczno¶ci jest utrata bezpieczeñstwa. Pozostaje mniej czasu na szkolenia, samodzielne wdro¿enie do pracy, naukê i odpoczynek. Ekspertki i eksperci byli zgodni, ¿e nowa sytuacja jest - poza ma³ymi wyj±tkami - wspólna dla wszystkich pañstw regionu. Istotne dla przysz³o¶ci pañstwa opiekuñczego jest pytanie, czy powinni¶my dopasowaæ politykê do nowej sytuacji, a wiêc j± zaakceptowaæ, czy j± zwalczaæ. Badania potwierdzaj±, ¿e dalsza deregulacja na rzecz jeszcze wiêkszej elastyczno¶ci nie zmniejszy poziomu dualizacji.

Podczas drugiej czê¶ci warsztatu dyskutowano na temat pracy nieformalnej i kwestii uznania prac domowych, takich jak np. zakupy, gotowanie albo opieka nad dzieæmi. Dorota Szelewa przedstawi³a dane dot. podzia³u prac domowych miêdzy kobietami a 10 11 03 2016mê¿czyznami - w szczególno¶ci w przypadku Polski widoczne s± du¿e ró¿nice w dystrybucji zadañ. Uczestniczki i uczestnicy omawiali tak¿e dzia³ania poszczególnych pañstw, które mia³y na celu zwiêkszenie zaanga¿owania mê¿czyzn w prace domowe, np. poprzez mo¿liwo¶æ przej¶cia na urlop rodzicielski. Ekspertki i eksperci byli zgodni co do tego, aby nie wyp³acaæ dodatkowego zasi³ku matkom, które decyduj± siê na to, aby nie wysy³aæ swoich podopiecznych do przedszkoli i opiekowaæ siê nimi w domu, uznaj±c to dzia³anie za niepotrzebne wzmocnienie tradycyjnego podzia³u ról. Równouprawnienie p³ci jest powi±zane z sytuacj± i mo¿liwo¶ciami ekonomicznymi, w zwi±zku z czym instytucje opieki nad dzieckiem i edukacji powinny byæ bezp³atne i ogólnodostêpne. Dzia³ania na rzecz zwiêkszenia dostêpno¶ci ¿³obków i przedszkoli oraz zaoferowanie ojcom mo¿liwo¶ci opieki nad dzieæmi w domu bez wynikaj±cych z tego niedogodno¶ci w ¿yciu zawodowym, wydaj± siê koniecznie w kontek¶cie wspomnianych wy¿ej przemian ¶wiata pracy. Warto przy tym uwzglêdniæ mieæ na uwadze, aby nie stwarzaæ pola do reprodukcji tradycyjnych ról p³ciowych.

W ostatniej czê¶ci warsztatów uczestniczki i uczestnicy powrócili do zagadnienia przeobra¿enia koncepcji pracy. Jak podkre¶lono ju¿ we wcze¶niejszych wypowiedziach, wspó³czesne modele pañstw opiekuñczych w zbyt ma³ym stopniu uwzglêdniaj± bie¿±ce przemiany zachodz±ce w Europie. Modele te wci±¿ opieraj± siê na w±sko zdefiniowanych normach tradycyjnej pracy. Powszechna dzi¶ forma zatrudnienia, która cechuje siê przerwaniem pracy w jednej i ponownym podjêciu pracy w innej dziedzinie, pokazuje, jak bardzo zmieni³ siê charakter pracy. Rozwa¿ane podczas warsztatów zagadnienia pracy na czas okre¶lony oraz na podstawie umów o dzie³o  to kolejne  czynniki, które zmieniaj± jej charakter. Jak w tych nowych warunkach powinno byæ zorganizowane wsparcie spo³eczne i w jaki sposób sfinansowaæ sprawne dzia³anie pañstwa opiekuñczego?
System duñski, który przedstawi³ dyrektor kopenhaskiego think-thanku Ceveo Kristian Weise, cechuje siê znaczn± elastyczno¶ci± po³±czon± z zabezpieczeniami socjalnymi - system zwany "flexicurity" mo¿na porównaæ do rozwi±zañ znanych z Wielkiej Brytanii czy Irlandii. Warto równie¿ wspomnieæ o tym, ¿e podobnie jak w przypadku Niemiec, rz±d duñski tak¿e wspiera³ powstanie sektora pracy niskop³atnej.
10-11 03 2016Johannes Kananen ze Szwedzkiej Szko³y Nauk Spo³ecznych w Helsinkach opisa³ dzia³ania aktualnego rz±du fiñskiego, który z jednej strony zamierza zwiêkszyæ elastyczno¶æ ze wzglêdu na konkurencyjno¶æ na rynkach globalnych, z drugiej za¶ d±¿y do wprowadzenia, w ramach dwuletniego programu pilota¿owego, minimalnego dochodu gwarantowanego. Uczestniczki i uczestnicy warsztatów dyskutowali na temat, czy minimalny dochód gwarantowany jest skuteczn± odpowiedzi± na bie¿±ce przemiany rynku pracy. Czy takie bezwarunkowe wsparcie finansowe by³oby skutecznym dzia³aniem w walce przeciwko dualizacji ¶wiata pracy? Podczas dyskusji zwrócono równie¿ uwagê na to, ¿e w argumentacji na rzecz minimalnego dochodu gwarantowanego kryje siê tak¿e niebezpieczeñstwo dla polityki socjaldemokratycznej. Nale¿y bowiem pamiêtaæ, ¿e dziêki pomocy finansowej mo¿liwe jest jedynie podniesienie p³ac, nie za¶ zniesienie nierówno¶ci spo³ecznych. Istnieje obawa, ¿e takie rozwi±zanie zmarginalizuje dzia³ania na rzecz rozwi±zania problemów na innych obszarach: dyskutuje siê na przyk³ad o równoczesnej likwidacji zasi³ków dla bezrobotnych czy wsparcia na rzecz edukacji zawodowej. W takich okoliczno¶ciach niemo¿liwa staje siê pomoc dla okre¶lonych grup spo³ecznych, co doprowadzi do dalszego ograniczenia pañstwa opiekuñczego.

Mimo podej¶æ ró¿ni±cych siê w zale¿no¶ci od kraju, ekspertki i eksperci zgodnie podkre¶lili, ¿e koncepcja pañstwa opiekuñczego w Europie mo¿e przetrwaæ tylko wtedy, je¶li uda siê zahamowaæ rosn±ce poczucie niepewno¶ci i zagwarantowaæ równo¶æ szans ¿yciowych.

 

oben Pocz±tek strony
validator cssValid XHTML 1.0 Transitional
PRZEDSTAWICIELSTWO W POLSCE
facebook youtube

ipg
Polski | Deutsch
mapa